Vrijheid heeft een prijs

Gisteren herdachten we de oorlog, 1940 – ’45 en automatisch denk je dan ook even aan oorlog die altijd wel ergens op de wereld woekert, in het groot, zoals we het kende van oudsher, waarbij geweren, bommen en kogels de strijd moeten beslechten, of in vlagen zoals bij een burgeroorlog, of onderhuids met af en toe een aanslag zoals de zogeheten ‘moderne oorlogsvoering’. Oorlog woedt soms ook in ons hart wanneer we vertwijfeld onze weg zoeken in een wereld die ons steeds vreemder voorkomt en ja, oorlog is het ook onder de flinterdunne bovenlaag waar fatsoen het aflegt tegen welke vorm van dictatuur ook. Het één is niet te vergelijken in leed en wanhoop met het ander, maar één ding heeft iedere vorm van oorlog met elkaar gemeen en dat is, dat grote groepen mensen er onder lijden. Vandaag vieren we de vrijheid, maar vrijheid is niet zonder verplichtingen. In Nederland leven we al heel lang in vrijheid en blijkbaar zijn we vergeten dat vrijheid een prijs heeft. In vrijheid leven vereist dat je sterk bent, stevig met beide benen op de grond staat en je niet door elk wissewasje, felle kritiek of zelfs een persoonlijke aanval van de kaart laat vegen, omdat iedereen evenveel rechten heeft, ook als het onverenigbaar is met jouw manier van leven. Vrijheid moeten we aan werken, iedere dag, soms een beetje inschikken, soms voor anderen opkomen en tegelijkertijd opkomen voor waar je in gelooft. Zo betekent gelijk hebben nog niet dat je gelijk krijgt, is ergens recht op hebben niet hetzelfde dan het opeisen en zijn gelijke kansen geen enkele garantie op eenzelfde baan of soortgelijk leven. In een waarlijk vrij land is ruimte voor alles en iedereen, ook wanneer dit niet strookt met de algehele tendens of eigen normen en waarden. Iets verbieden is in een vrij land nooit een optie, dwang is niet de oplossing, ook niet, of wellicht zelfs juist niet, als het gaat om zaken waar we tegen gekant zijn of onwenselijk vinden. Vrijheid maakt verdraagzaamheid noodzakelijk, mededogen onmisbaar en begrip in iedere betekenis van het woord is de basis voor echt samen leven. Vrij zijn is niet hetzelfde als iedereen jouw wil opleggen. Toen in de jaren zestig de ‘Flower Power’ het opnam voor vrijheid in denken en doen kon niemand bevroeden dat de generatie erna onder het mom van ‘politiek correct’ een nieuwe vorm van dictatuur zou uitvinden. ‘Je denkt zoals wij, je vindt wat wij vinden en anders slachten we je af op social media’. Ook dat lijkt soms een beetje oorlog. In een land waar werkelijk vrijheid heerst dulden we andere meningen, andere zienswijze, andere leefpatronen. Als we niet tolerant kunnen zijn, niet met mededogen naast elkaar kunnen leven en iedere mening en iedere leefwijze niet als gelijkwaardig kunnen beschouwen, beseffen we onvoldoende dat vrijheid wel die prijs heeft. Het vergt een laagje eelt op de ziel en een groot warm kloppend hart voor wat anders is, niet gelijk, wel gelijkwaardig!  Alleen dan voorkomen we dat we één democratie verruilen voor zeven miljoen dictatuurtjes waarbij er wellicht geen oorlog woedt, maar waar het ook nooit echt vrede zal zijn.